Vergis je niet in haar zachtaardige manier van praten en haar sympathieke oma-look. Wan Azizah (61) is een doorgewinterde politica. Overigens tegen wil en dank. Toen haar man zes jaar geleden achter de tralies verdween, nam ze zijn positie als leider van de oppositiepartij PKR over. En niet zonder succes. In oktober werd bijna minister-president van de staat Selangor. Ondanks een meerderheid van stemmen werd ze niet gekozen. Volgens velen omdat ze een vrouw is.
Wan Azizah nam in 1998 de fakkel over van haar man, Anwar Ibrahim. Hij werd dat jaar opgepakt vanwege corruptie en sodomie. Een donkere periode volgde in de zes jaar dat hij achter de tralies moest zitten. Zijn arrestatie zorgde voor veel ophef: de beschuldigingen zouden slechts een middel zijn van de regerende partij om de gevaarlijke tegenstander uit te schakelen. Anwar Ibrahim moest meerdere malen voor de rechter verschijnen. Al die tijd bleef Wan Azizah haar man en de partij trouw.
"Op mijn zesentwintigste was ik nog steeds alleenstaand. Ik was een echte carrièrevrouw en had daardoor de ware nog niet gevonden. Het was niet dat er nooit iemand geïnteresseerd was! Toen ik in Ierland studeerde had ik genoeg aandacht van de mannen, maar geen van hen werd goedgekeurd door mijn ouders. Ik moest mijn focus eerst op mijn studie leggen en ik gehoorzaamde braaf. Ik had nooit gedacht dat ik de vrouw van een bekende politicus zou worden."
"Anwar en ik ontmoetten elkaar na mijn studietijd. Ik was een beginnende arts en hij was de leider van de Maleisische Islamitische jeugdbeweging. Ook in die tijd was Anwar al wel bekend in Maleisië. Ik viel meteen voor zijn principes en de doelen die hij nastreefde. Langzaamaan klom hij op in de politiek en werd uiteindelijk zelfs vice-premier. Toen kwam de schok: Anwar werd opgepakt. Dat was het begin van een zware periode."
"Anwar heeft altijd al een groot doorzettingsvermogen gehad en hield zich dus groot. Na zijn veroordeling voelde het opvolgen van mijn man als de meest logische stap. Ik stond bekend als Anwar’s vrouw. Als mensen naar mij zouden kijken, zouden ze hem herinneren. Mensen zagen mij niet als een directe bedreiging, maar als een zacht en onevenwichtig persoon. Dit was juist mijn kracht, mensen zouden mij niet bevechten of bevragen."
"Ook al was het iets dat moest gebeuren, nog steeds voel ik mij schuldig tegenover mijn kinderen omdat ik door mijn beslissing minder tijd voor ze had. Maar wanneer ik erover begin zeggen ze 'Mam, je hebt je best gedaan.' De jongste was zes. Ze zat nog op de kleuterschool. Normaal bracht ik mijn kinderen naar school en overhoorde ik hen voor een toets. Dat kon nu niet meer. Maar ze vertellen me nog altijd 'Mam, je was er wanneer we ziek waren', want ik bracht hen naar het ziekenhuis. Ja, ik was er voor hen toen ze ziek waren 'Neem je bedrust!' riep ik dan."
"Na zijn arrestatie, groeide de achterban van Anwar. De mensen geloofden in rechtvaardigheid en vonden dat dit soort onterechte arrestaties niet mochten plaatsvinden. Ik kreeg van hen veel steun en support. Ik heb gelukkig een hele lieve familie en ook zij waren een supportsysteem in deze moeilijke periode. Alle tantes en ooms stonden voor ons klaar en zorgden voor de kinderen. Dit hielp me en maakte mij sterker in een tijd waarin ik onzeker was en niets wist van de politiek."
"In tegenstelling tot Anwar, ben ik geen politicus of geboren spreker. Onze oudste dochter Nurul Izzah daarentegen, is echt een kind van haar vader. Zij is momenteel ook actief in de politiek. Toen zij in het begin van haar carrière deelnam aan de verkiezingen, zat ze in een lastige positie. Nurul moest strijden tegen ervaren ministers. Ze zei 'Mam ze hebben mij gekozen om deel te nemen, maar ik ga toch verliezen. Dus ik ga verder met mijn leven.' Maar ze won! Ze is een groot talent."
"Ondanks dat ik geen geboren politicus ben support de achterban mij en vertrouwt mij. Ik sta voor rechtvaardigheid, ja ik ben Anwars vrouw, maar ik ben ook een burger, ik ben ook een professional en ik ben ook een Maleisiër."
Dromen en inspiratie
Toen Wan Azizah nog een klein meisje was, had ze hele andere dromen voor ogen. Openlijk en met een goede dosis humor vertelt ze over de personen die haar hebben geïnspireerd in haar leven.
"Als kind wilde ik cabaretière worden. Heel grappig, want mijn leven is totaal anders verlopen. Mijn vader, een van mijn grote voorbeelden, komt uit een arme familie. In de tijd van de Japanse bezetting hadden ze bijna niets te eten. Hij heeft zichzelf Japans en Engels geleerd. Iets waar ik veel respect voor heb. Het is een inspirerende man om te horen praten. Op zoek naar een baan en met maar twee dollar in zijn zak, pakte mijn vader de trein naar Singapore. Omdat hij zelf altijd hard heeft moeten werken voor zijn geluk, vertelde hij ons keer op keer 'Studeer hard en werk hard.' Ik ben hem daar dankbaar voor. Je moet wel, want de competitie is moordend."
"Ik ben geboren in Singapore, maar vanaf mijn derde werd ik grootgebracht door mijn oom en tante in Maleisië. Mijn ouders vertrokken namelijk naar Londen, omdat mijn vader een studiebeurs had gekregen van de Britse overheid. Mijn oom was het hoofd van de gezondheidsinspectie. Hij is een van de geduldigste mannen die ik ken. Toen ik een klein meisje was, wilde hij dat ik een dokter werd en dat ben ik toen geworden. Ik vond het fijn om mensen te helpen en merkte dat de bevolking van Maleisië op dat moment veel hulp nodig had. Dus ik startte mijn studie in Ierland om meer kennis op te doen voor mijn werk Maleisië. Mijn droom was om een goede dokter worden en uiteindelijk veel mensen te helpen."
"Mijn oom kwam regelmatig thuis met inspirerende verhalen. In die tijd heersten er veel malaria, cholera en andere besmettelijke ziektes in Maleisië. Om hier wat aan te doen waren er immuniteitsprogramma’s. Maar in de dorpen van Maleisië was er een probleem: de mensen daar snapten het niet. Als ze hoorden dat de gezondheidsinspectie op bezoek kwam, gingen de inwoners twee dagen in de bergen kamperen. Ze hielden niet van de injecties. Een belangrijke taak van de gezondheidszorg is educatie. Vooral in de dorpen moet de houding soms veranderd worden om hen zo te kunnen helpen."
"Ik heb een fijne jeugd gehad. Mijn oom en tante zijn goede mensen. Ik ben opgegroeid alsof ik een enig kind was. Mijn neven en nichten zijn een stuk ouder dan dat ik ben namelijk. Iedere dag ging ik met veel plezier naar school. Altijd op de fiets trouwens, net als in Nederland."
Vrouwen in de politiek
Haar hele leven is Wan Azizah beïnvloed door mannen. Haar vader, oom en man hebben haar geïnspireerd en gemaakt tot wie ze nu is: een sterke politicus. Wan Azizah is een van de weinige vrouwen in de Maleisische politiek. Zoekend naar de juiste woorden geeft ze haar visie op de positie van de vrouw in haar land.
"Vrouwen hebben de potentie om een belangrijke rol te vervullen in het werkveld, zo ook in de politiek. Ondanks dat er aardig wat vrouwen hoge posities bekleden in de politiek, moet er nog steeds een glazen plafond doorbroken worden door het vrouwelijke geslacht in Maleisië. Ook nu nog heerst er een traditionele rolverdeling. Het zit ingeworteld in de maatschappij en in onze manier van denken."
"Het is goed dat vrouwen carrière willen maken, maar toch begrijp ik deze rolverdeling wel. Vrouwen worden zwanger en moeten bevallen. Ze hebben het moederinstinct. Het is dus een natuurlijk proces om de vrouwen meer in de familiaire omgeving te hebben, maar dat betekent niet dat je een vrouw kan ontkennen als ze iets kan toevoegen aan de maatschappij en daar de kwaliteiten voor heeft. Iedere vrouw moet hierin haar eigen keuze kunnen maken. Als vrouw ervaar ik ook persoonlijk de uitdagingen van de politiek hier in Maleisië. Er zijn veel beproevingen en je staat continue in de spotlights."
"Afgelopen september nam ik deel aan de verkiezingen voor minister-president van de staat Selangor. Ondanks dat ik de meerderheid van de stemmen had behaald, werd ik niet gekozen. Velen zeiden dat de reden hiervoor was dat ze op zoek waren naar een jonge man, niet naar een oude oma. Maar wat is er mis met een oma? Ik ben trots om er een te zijn, oma’s zijn heel aardig! Het genderprincipe is iets dat in de cultuur zit ingebed, maar dit wordt natuurlijk niet in het openbaar gezegd. Nu is er iemand anders vice-president en ik accepteer dit. Als alles via de grondwet was gegaan, zat ik nu op zijn plaats. Maar ik ben al heel gelukkig dat de meerderheid van de kiezers op mij heeft gestemd, ik voel me hierdoor gezegend."
Op naar de toekomst
Na een lange carrière in de politiek met tegenslagen en erkenning, kijkt Wan Azizah terug op een bewogen periode en kijkt zij uit naar haar welverdiende pensioen.
"Ik vind het leuk om te werken in de politiek: ik help graag mensen en ik houd ervan om goede daden te verrichten. Dat hoort bij mijn service. Ik denk niet dat ik het killer instinct heb, maar ik denk dat vriendelijkheid uit het hart moet komen en dat mensen dat waarderen."
"Zoals ik zei ben ik per ongeluk in de politiek gekomen, maar ik ben van mening dat Anwar een betere politicus is dan dat ik ben. Als hij terug kan komen, wil ik hem de ruimte geven en lekker van mijn rust genieten. Wat ik wil doen als ik met pensioen ben? Heel veel tuinieren."
