In Maleisië bestaan er verschillende manieren om het nieuws te volgen. De meeste mensen lezen een krant, maar jongere generaties halen hun informatie van het internet. Alle kranten zijn eigendom van de staat en dus geeft de geprinte pers amper kritiek op de politiek. Met de komst van het internet kwam hier verandering in. Om te publiceren op het internet heb je geen vergunning van de overheid nodig en dus ontstonden er websites zoals Malaysiakini en FreeMalaysiaToday die het nieuws van een andere kant belichten en de keuzes van de regering aan de kaak stellen.
Maleisische jongeren die nu afstuderen in de journalistiek hebben een keuze die hun voorgangers niet hadden. Ga je werken bij een gecontroleerde, gevestigde krant of spring je in het diepe en ga je aan de slag bij een van de vrijgevochten websites die toch ook nog regelmatig last hebben van overheidsbemoeienis. Hanis (24), Yap (20) en Grace (21) staan voor deze keuze. Zij hebben hier ieder een andere mening over.
Werken bij een krant
Hanis is net afgestudeerd aan een opleiding journalistiek in Kuala Lumpur. In het laatste jaar van haar studie liep ze stage bij een grote krant (de New Straits Times) en kreeg daar een baan aangeboden. Nu werkt ze als reporter in Melaka en is erg blij met haar baan. “Het mooie van de journalistiek is dat je op plekken komt die anderen nooit te zien krijgen en daar unieke ervaringen opdoet”, vertelt ze enthousiast. “Om journalist te worden moet je een bepaalde houding hebben. Kunnen schrijven is niet genoeg. Je moet sociaal zijn, een netwerk op kunnen bouwen en ontzettend nieuwsgierig zijn.” Die nieuwsgierigheid kun je alleen niet altijd even goed gebruiken.
“De regering heeft een merendeel van de aandelen van onze krant in handen. En over de eigenaar van je medium kun je niet ineens reputatie schadende verhalen gaan schrijven”, vertelt Hanis. “We kneden het nieuws een beetje. We melden wel wat er aan de hand is, maar schrijven het op zo’n manier dat de overheid er goed vanaf komt. Eigenlijk kunnen we niet anders.” Op de vraag wat de gevolgen zijn van een publicatie die slecht voor de overheid uitpakt antwoordt ze: “Vroeger waren er wetten waardoor je in de gevangenis kon belanden. Die zijn er nu niet meer, maar als je vrijuit schrijft kun je nog evengoed in de problemen raken”.
Achter slot en grendel
Vanaf 1960 werd in Maleisië de Internal Security Act van kracht, waardoor vele journalisten in kampen terecht kwamen. Onder het mom van veiligheid en vrede werd het door dit besluit mogelijk om mensen die, volgens de staat, een gevaar zijn voor de maatschappij gevangen te zetten zonder proces. In 2008 werd een reporter opgepakt omdat ze een artikel had gepubliceerd over de schorsing van een racistische politicus. Dit had binnenskamers moeten blijven en dus werd de reporter gevangen gezet.
Eind 2011 kondigde Najib Razak, de minister-president van Maleisië, aan dat de Internal Security Act ingetrokken zou worden en dat er twee vervangende wetten voor in de plaats zouden komen. De vervangende wetten zijn op 18 juni 2012 goedgekeurd door het parlement. Toch is de wet nog niet van kracht, het is wachten tot de minister van Binnenlandse Zaken de wet aankondigt.
Studente journalistiek Yap vertelt dat ook vandaag de dag nog veel mensen in de problemen raken wanneer ze hun mening geven over politieke situaties. “Volgens de wet heb je hier wel vrijheid van meningsuiting, maar vrijheid ná meningsuiting bestaat niet.” Journalisten worden niet meer op grote schaal in kampen gestopt wanneer ze iets publiceren wat de overheid niet aanstaat, maar Yap weet niet te vertellen wat er gebeurt wanneer je iets op het spoor bent wat schadelijk kan zijn voor de overheid. “Ik weet alleen dat er bij Malaysiakini regelmatig invallen zijn waarbij de computers worden gecontroleerd en er soms zelfs materiaal kwijtraakt.”
Werken bij een website
Yap wil na haar studie graag voor de website Malaysiakini gaan werken. “De kranten hier zijn allemaal gecontroleerd, maar Malaysiakini is neutraal. Zij zijn onafhankelijk en rapporteren wat er aan de hand is en niet wat de overheid wil dat het volk weet.” Hanis denkt daar heel anders over. “Wij schrijven bij New Straits Times dingen die soms in het voordeel van de politici werken, bij websites als Malaysiakini is alle informatie ook bevooroordeeld, maar dan precies de andere kant op. Wij zijn pro overheid en zij zijn anti overheid en dus absoluut niet neutraal.”
Volgens Hanis gaat controle van de pers niet alleen om berichtgeving over de politiek. “Ik vind dat regulering van de pers ook een goede kant heeft. Je kunt niet zomaar alles schrijven en door bepaalde gebeurtenissen niet te publiceren kun je er voor zorgen dat de rassenstrijd in Maleisië miniem blijft. Zodra wij in de krant gaan zetten dat er een gevecht is geweest tussen twee culturen kan dat het onbegrip alleen nog verder oplaaien en kunnen er grote rellen uitbreken.”
Van gedachten veranderd
“Ik wil helemaal niet meer bij een krant of nieuwssite werken”, vertelt Grace (21) die haar kinderdroom wilde verwezenlijken door journalistiek te gaan studeren. Ze is nu halverwege haar opleiding en haar houding is compleet veranderd. “Zodra ik doorkreeg hoeveel haken en ogen er aan het werk van een journalist zitten, heb ik besloten mijn passie op een andere manier in te vullen.”
Grace licht toe dat ze geen zin heeft in een geplunderde werkplek bij Malaysiakini en ook niet in een baan waarin ze niet alles kan schrijven wat er volgens haar echt toe doet. “Werken bij een magazine lijkt me een stuk relaxter en dus ga ik maar proberen een stage te krijgen bij een leuk blad. Dan heb je tenminste helemaal geen last van al die wetten en regelingen, maar kun je schrijven wat je wilt.”
