Overvallen in een township als Khayelitsha worden vaak groot in het nieuws van Kaapstad gebracht. Toch weerhoudt het Casey O’Braitis niet om met een townshiptoer mee te gaan. “Ik wilde met eigen ogen zien hoe mensen in armoede leven”, aldus de 20-jarige Amerikaanse, die met haar moeder voor het eerst door Afrika reist. O’Braitis is niet de enige toeriste die Khayelitsha wil bezoeken. De townshiptoers zijn samen met de Tafelberg en het populaire Waterfront trekpleisters voor de vele vakantiegangers in Zuid-Afrika.

Khayelitsha is het grootste township op de Kaapse Vlakte, ten zuidoosten van Kaapstad. De naam van het township betekent ‘nieuw thuis’, wat toepasselijk was voor de zwarte bevolking die er tijdens de apartheid naartoe moest verhuizen. Er wonen nu naar schatting 1,5 miljoen mensen in Khayelitsha, waarvan zeventig procent werkeloos is.

Toeristen kunnen townships bezoeken met een toerbus van Khayelitsha Travel. Bij deze toer stappen ze uit om een klein museum in een hut te bekijken. Ook komen ze langs Golden, een verkoper die van blikjes bloemen maakt. Daarnaast zien de bezoekers een dansoptreden en worden ze omarmd door kinderen. Op de terugweg zijn de meeste toeristen het er dan ook over eens dat ze ‘een leuke dag’ hebben gehad, terwijl het voordeel van de toer voor Khayelitsha-bewoners twijfelachtig is.

Enver Mally, organisator van African Eagle Daytours wil het anders doen. Zijn bedrijf verzorgt onder andere safaritripjes in private reservaten en op de Atlantische oceaan, wijntoers en stadsrondritten. “Mijn missie is dat iedereen moet profiteren van een townshiptoer. Niet alleen ons bedrijf of de toeristen, maar ook de inwoners van de townships.”

Op Mally´s townshiptoer lopen toeristen een uur lang met een gids mee, door townships als Langa, Bonteheuvel en Khayelitsha. “Dit heb ik zo georganiseerd, omdat ik geloof dat toeristen eerder de mensen en hun levensverhalen zullen herinneren dan een plaatje van de Tafelberg. Het menselijke aspect blijft altijd veel langer hangen en dat vind ik zelf ook veel interessanter.”

Toch zal niet elke toerist staan te springen om door deze ‘onveilige buurten’ te slenteren. “Dat is mijn grootste probleem”, zegt Mally. “De mate waarmee één incident in de townships in het nieuws komt is buitenproportioneel. Elke dag worden er in het centrum van Kaapstad vakantiegangers lastig gevallen en beroofd, maar daar hoor je nooit wat over.”

Thandisile Qabazi, gids van African Eagle Daytours, merkt dat toeristen twijfelen om uit het toerbusje te stappen. “Maar juist door rond te wandelen geven wij ze de kans om met de lokale bevolking te praten. De mensen verwelkomen ons altijd vriendelijk en laten de bezoekers rondkijken in hun woningen. Hierdoor zullen toeristen leren over een cultuur die in moeilijke omstandigheden nog altijd gastvrij kan zijn.”

Mally zorgt ervoor dat de bewoners van de townships hem kennen en dat ze begrijpen waarom het belangrijk is dat er bezoekers langskomen. Zo zorgt hij ervoor dat toeristen bij Vicky´s Bed and Breakfast in Khayelitsha rondkijken. Eigenaresse Vicky Ntozini vertelt dan trots over haar onderneming met zes kamers, waar steeds vaker buitenlandse toeristen komen logeren. Maar Mally doet meer dan alleen plekken in townships promoten, hij sponsort ook kinderdagverblijven. Daarnaast geeft African Eagle Daytours inwoners van townships de kans om ook gids te worden door ze te trainen en rijles aan te bieden.

Zo kwam Qabazi aan zijn baan. “Ik woon in Langa, dus ik ken de mensen die daar wonen. Mally wil geen gids die in Waterfront woont, omdat zo´n gids de omstandigheden in de townships niet kent. Als er nu iets gebeurt in het township bellen de inwoners mij of Mally op om te zeggen dat we in bepaalde delen niet moeten komen.”

Mally: “De gidsen hebben veiligheidsvoorschriften en ze moeten elk jaar bewijzen dat ze hun EHBO-certificaat behaald hebben. Bovendien leren de gidsen om te gaan met gevoeligheden. Toeristen mogen bijvoorbeeld best foto’s van bewoners maken, als ze hen eerst maar om toestemming vragen. En wij raden ook altijd aan om giften voor kinderen aan de ouders te geven, om ruzie tussen de kleintjes te voorkomen.”

Deze maatregelen zorgden voor een positief oordeel van toeriste O’Braitis: “Ik voelde me veilig, iedereen was zó aardig. De inwoners van de township hebben een positieve kijk op hun manier van leven. Zij kunnen van dingen genieten en dingen waarderen. Ik zou zo weer mee gaan met een townshiptoer om nog meer over deze mensen te leren.”

Het imago? Volgens Mally is er op zijn toer maar één keer iemand overvallen: “Maar het grappige daarvan is dat het niet in een township was, maar bij het uitzichtpunt van Chapman´s Peak.”