Bridgetown is een echte wijk voor kleurlingen en ligt op de Cape Flats, een uitgestrekte, droge vlakte ten zuiden van het centrum van Kaapstad. Hier staan kleurige, kleine huisjes met idem voortuintjes. De brede straten zijn keurig geasfalteerd, en er is een parkje met een verlaten zandbak en een wipwap. Toch is de sfeer er lang niet zo fleurig als de kleuren van de huizen; verf bladdert van de muren, de tuinhekjes hangen uit hun scharnieren, de tuinen liggen vol met afval en daken hangen scheef of zijn soms helemaal verdwenen. Er lopen weinig mensen op straat, afgezien van een paar groepjes jongeren, die op straathoeken naast overvolle containers en scheve straatlantaarns staan. Helemaal achterin de woonwijk, tegen de snelweg aangeplakt, staan een paar door een hoog hek omgeven gebouwen. In een van deze grijze, vervallen gebouwen is Rlabs gevestigd.

Rlabs organiseert computercursussen in alle soorten en maten en voor iedereen. “Voor iedere leeftijd en voor elk niveau hebben we iets”, vertelt Brent Williams, medewerker van de organisatie. “Het is de bedoeling dat iedereen uit de wijk hier binnen kan stappen en verder geholpen kan worden.”

Eenmaal binnen herinnert niets nog aan de broeierige hitte van buiten en aan de treurige, verlaten straten. Het is er koel en fris, aan de muren hangt moderne kunst. In de ontvangstruimte staat een comfortabele bank en een koffiemachine. In het grote lokaal dat wordt gebruikt als klaslokaal staan rijen tafels met daarop blinkende laptops. De ruimte is leeg, maar de cursisten druppelen al de ontvangsthal in. Kletsend nemen zij een kopje koffie voor de cursus begint.

Bij Rlabs gaat het volgens Brent Williams allemaal om de sociale revolutie. Met andere woorden, Rlabs wil mensen via social media een stem geven, en een toekomst. “Tot enkele jaren geleden werd deze wijk beheerst door gangsters, veel schietpartijen, drugsdealers en heel veel drugsverslaafden. Veel mensen willen uit deze situatie ontsnappen, maar ze weten niet hoe.”

Tijdens de cursus wordt aandacht besteed aan allerlei verschillende aspecten van het internet. Veel beginnende cursisten hebben geen enkel idee van het wereldwijde web, laat staan van social media. Daarom wordt er eerst uitgelegd hoe je een eigen e-mailadres aanmaakt en hoe e-mails verstuurd kunnen worden. Daarna volgen zaken als Facebook, Wordpress, Skype en Twitter waar de cursisten leren om zich te uiten door middel van status updates en korte berichtjes. Uiteindelijk leren mensen hoe ze hun eigen blog kunnen maken en hoe ze foto’s en video’s kunnen uploaden.

Klein begonnen
Het begon allemaal acht jaar geleden, toen de afgestudeerde IT’er Marlon Parker op zijn kamertje computerlessen begon te geven aan zijn vrienden. Twee van zijn eerste leerlingen waren Brent Williams en Monique Ross, die beide vanwege overmatig drugsgebruik hun school niet hadden afgemaakt. Na het afkicken wilden zij iets met IT gaan doen en Marlon was de enige die ze gratis verder wilde helpen. “Het was een hele ervaring”, vertelt Brent, “we leerden over social media en kregen voor het eerst een e-mailadres. Dat was echt kicken, ik voelde mij er sterker door. Ik begon ook te bloggen en realiseerde me dat anderen het lazen. Ik was voor het eerst trots op mezelf.”

Alle medewerkers van Rlabs komen uit de buurt en de meesten zijn er ooit terecht gekomen om een cursus te volgen, waaronder Monique en Brent. “Toen we klaar waren met de cursus wilden Monique en ik andere mensen van de gemeenschap hetzelfde laten ervaren. We zijn begonnen met onze moeders”, legt Brent uit, “want dat waren de vrouwen die wij terroriseerden en van wie wij stalen. We konden het verleden niet veranderen, maar wel de toekomst. Zo konden we onze moeders sterker maken en helpen.” Na de eerste cursussen met de moeders uit de wijk, klopten al gauw de jongeren aan de deur. Ze vroegen waarom zij geen les konden krijgen. En zo kwamen er steeds meer cursisten bij.

Doordat ze uit eigen ervaring weten hoeveel kracht internet en social media de mensen geeft, zijn Brent en Monique enorm gemotiveerd om deze kracht door te geven aan andere mensen. “Het was echt mijn droom om dit werk te doen”, zegt Monique. “Ik werk nu fulltime. Het geeft zoveel voldoening! Ik ben echt gehecht geraakt aan de moeders, aan hun vooruitgang, om te zien hoe ze leren. Het gaat er allemaal om dat mensen zich sterker gaan voelen en dat we ze hoop bieden.”

Social media speelt een grote rol in het geheel, maar is niet een doel op zich. “Het is het platform dat we gebruiken om mensen vertrouwd te maken met technologie, er is meer nodig dan social media, maar het is wel datgene wat de mensen een stem geeft”, aldus Monique. Volgens Brent is er een sociale revolutie gaande in Bridgetown. “Wat wij doen heeft grote impact op de gemeenschap. Veel cursisten blijven bij Rlabs werken, zoals wij.” Zo bestaat het personeelsbestand inmiddels uit drieëndertig mensen, allemaal uit de wijk.

De activiteiten van Rlabs zijn dan ook niet beperkt gebleven tot cursussen over social media: er zijn cursussen ondernemerschap en fotografie en de organisatie heeft inmiddels kantoren in vijftien landen. Er is zelfs een vestiging in Amsterdam. “Zo willen we de sociale revolutie doorzetten. In westerse landen zijn ze daarmee natuurlijk veel verder dan wij zijn, toch is er altijd wel ergens spanning. In Kaapstad is het drugsgebruik, in Amsterdam is het mensensmokkel.” Daarom focust Rlabs zich op de problemen die er in de verschillende gebieden spelen, en proberen ze dat probleem te tackelen met behulp van social media.

Om in te spelen op het probleem dat sommige mensen het lastig vinden om zomaar met hun sores aan te kloppen, heeft Rlabs online begeleiding ontwikkeld. “Als verslaafden bijvoorbeeld thuis een moeilijk moment doormaken, kunnen ze online om hulp vragen”, aldus Brent. Rlabs houdt zich sinds kort ook bezig met het ontwikkelen van technologische apps. Daarmee heeft de organisatie een nieuwe inkomstenbron gevonden.

Alle cursussen in het centrum in Bridgetown zijn namelijk gratis, dus is de organisatie genoodzaakt om ook commerciële activiteiten te doen. Toch zijn de mensen uit de wijk voor Brent en Monique het belangrijkst. “We willen de perceptie veranderen van dit gebied, we willen dat de mensen niet meer bang hoeven zijn als ze hier komen”, vertelt Monique. “We willen dat ze het een leuke plek vinden, die schoon is en veilig.” Brent knikt instemmend. “Alles wat mensen over de Cape Flats weten is dat er werkloosheid is, drugsgebruik, drugsdealers en slechte scholing. Dat is het beeld. Maar wij willen hoop bieden aan de mensen die er leven. Wij willen juist onze verhalen vertellen en laten zien dat we hetzelfde zijn en dat zij ook kunnen veranderen, net als wij.”

Niet iedereen krijgt na het volgen van een cursus direct werk. Maar, zo vinden de medewerkers van Rlabs, mensen voelen zich beter over zichzelf, krijgen zelfvertrouwen en hebben zeker een verhoogde kans op het vinden van een baan. Tijdens de cursus leren ze CV’s schrijven en kunnen ze online solliciteren. Een van de deelnemers van de cursus ondernemerschap kan dit beamen. “Ik kom helemaal uit Khayelitsha (een andere wijk in Kaapstad, red.) om deze cursus te volgen”, zegt ze, “omdat ik zo meer kans heb op werk. Ik ben al jaren werkloos, maar nu leer ik om een eigen bedrijf op te starten. Dat is wat ik het liefste wil.”

Veel van de werknemers van Rlabs zitten overigens zelf ook nog in een leertraject. Zo zitten Brent en Monique opnieuw in de schoolbanken. Zij gaan alsnog hun eindexamen doen en krijgen hier via Rlabs een training voor. Daarnaast is er een speciaal programma ontwikkeld voor jongeren die hun eindexamen wel gedaan hebben, maar voor wie een baan vinden lastig blijkt. Nathaniel Wagner werkt sinds kort bij Rlabs maar volgt daarnaast een éénjarig programma om hem voor te bereiden op de arbeidsmarkt. Nathaniel is ook opgegroeid in Bridgetown, maar hij was een van de weinigen die zich nooit bij een gang aansloot. “Ik had wel vrienden die in een gang zaten, en zij probeerden me soms wel over te halen. Maar ik wist vanaf het begin al dat ik daar niet bij wilde horen.”  Ondanks het feit dat hij niet het verkeerde pad op is gegaan, waren zijn kansen om werk te vinden niet bepaald groot. “Ik heb mijn school wel afgemaakt,” vertelt hij. Geld om te studeren heeft hij niet. “Werk vinden is bijna onmogelijk als je alleen je middelbare schooldiploma hebt. Vandaar dat ik hier nu bijscholing krijg.”

Met Bridgetown gaat het beter. Er is bijna geen rivaliteit tussen gangs meer, en schietpartijen komen ook niet veel meer voor. Volgens de medewerkers van Rlabs komt dit omdat de mensen hoop hebben gekregen. “De mensen van de wijk zijn begonnen met ‘nee’ te zeggen. Ze wilden niet meer zo leven. Zo klopte er hier eens een vrouw aan die drugs verkocht op straat. Ze kwam hier omdat ze zich afvroeg waar al haar klanten waren gebleven. Hier dus. Toen is ze hier blijven hangen, en nu is ze van de drugs af.” Deze succesverhalen zorgen ervoor dat iedereen bij Rlabs vol motivatie en hoop zit. “Ik denk dat er via onze organisatie wel een stuk of honderd mensen aan het werk zijn gekomen”, zegt Monique trots. “Hoe dat komt? Wij hebben hoop. En we laten iedereen die hier komt die hoop zien en liefde.”